W pierwszym wieku naszej ery na rozkaz Nerona zorganizowano szereg wypraw po bursztyn. Najdłuższa i najniebezpieczniejsza ekspedycja kupiecka rozpoczęta w latach 60. I wieku naszej ery i dotarła drogą lądową aż nad kaszubskie wybrzeże Bałtyku. Skończyła się pełnym sukcesem i przywiezieniem do Rzymu dużych ilości bardzo wtedy cennego kruszcu.

Blisko dwa tysiące lat po tym wydarzeniu jest szansa na powtórzenie tego wielkiego przedsięwzięcia. Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu 31 października złożyło do Komisji Europejskiej projekt pt. „Wyprawa po bursztyn”. Jest to największy w historii projekt badawczo-kulturowo-promocyjny dotyczący bursztynu i antycznego szlaku bursztynowego. Projekt ma być realizowany w ramach Programu Unijnego „Kultura 2007-2013”. Jeżeli zostanie zaakceptowany przez Komisję Europejską, będzie realizowany od czerwca 2008 do czerwca 2010.
„Celem projektu jest ukazanie wielorakich i wielowiekowych powiązań kulturowych pomiędzy społecznościami Europy środkowej i południowej. Główną osią przedsięwzięć ma być przebieg tak zwanego szlaku bursztynowego z czasów Imperium Rzymskiego. (...) Jednym z celów projektu będzie także prezentacja bursztynu jako skarbu wzbogacającego wspólne dziedzictwo kulturowe narodów Europy środkowej i południowej (...).” Projekt przewiduje szereg elementów składowych, jakimi mają być: sympozja i ekspozycje muzealne w poszczególnych miastach, badania i gromadzenie danych dokumentujących materialne i niematerialne świadectwa istnienia powiązań w starożytności, festiwale i festyny, konkursy etc.
Jedną z ciekawostek towarzyszącą projektowi będzie wybudowanie repliki drewnianego, pocztowego wozu rzymskiego, który będzie zdolny pokonać trasę między Adrią nad Adriatykiem, przez Akwileę, słoweński Ptuj, Austrię, Węgry, Morawy, słowacki Martin aż do polskich Biskupina, Elbląga i bałtyckich miast Gdańska i Kaliningradu, by swoją podróż skończyć w Kaliszu. Wóz będzie przemieszczał się na krótkich odcinkach w towarzystwie rzymskich legionistów i kupców, a do poszczególnych partnerów dostarczany będzie na lawecie. Finał wypełnionej ogromnej i obfitującej w wydarzenia, dwuletniej podróży będzie miał miejsce w momencie, gdy znana z Ptolemeuszowej kroniki Kalisia świętować będzie 1850-lecie swego istnienia. Poszczególne etapy podróży rejestrowane będą przez ekipę telewizyjną, by na koniec ujrzeć światło jako spójny film „Wyprawa po bursztyn”, który – jak już dziś wiemy – zaprezentują tematyczne kanały Telewizji Polskiej.

Współorganizatorami „Wyprawy po bursztyn” są: Muzeum Archeologiczne „Dinu Adamesteanu” w Potenzie (Włochy), Muzeum Komenskeho Prerov (Czechy), Urząd Miejski w Martinie (Słowacja), Muzeum Archeologiczne w Biskupinie i Urząd Miejski w Kaliszu. Partnerami zaś są: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu, Urząd Miejski w Gdańsku, Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie, Urząd Miejski w Ptuj oraz Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników.
O bursztynie rzymski historyk Pliniusz Starszy pisał w swoim dziele Naturalis historia, iż „Wśród przedmiotów zbytku osiąga taką wartość, że figurka ludzka z bursztynu, dowolnie mała, kosztuje znacznie więcej niż w pełni sił mężczyźni (niewolnicy)... Podoba nam się jedynie dlatego, że zaspokaja nasze pragnienie posiadania przedmiotów zbytku....”. W tamtych czasach uznawany był za wyjątkowo cenny. Dziś nie jest możliwe, aby bursztyn osiągał podobną wartość, ale odwołanie się do historii jego powstania, podróży oraz roli kulturowej może być istotnym elementem jego promocji. Środowiska z nim związane bez wątpienia odniosą korzyść z przybliżenia jego historii szerokiemu odbiorcy. Tak jak niegdyś do jego renesansu przyczynił się film „Park Jurajski”, tak na mniejszą, europejską, ale bliższą kulturowo skalę, na pewno będzie o bursztynie głośno.

 

Zdjęcie: Bursztyn z Muzeum Archeologicznego w Akwilei