W czasach niedoboru dobrej jakości surowca bursztynowego doniesienia o ujawnionym na granicy przemycie robią na nas wrażenie. Aneta Łomańska-Grzegorzak, zastępca kierownika Oddziału Celnego w Medyce, opowiada, jak i dlaczego przemyca się bursztyn.
W minionym tygodniu na granicy ukraińsko-słowackiej ujawniono przemyt 1,6 tony bursztynu. Czy takie spektakularne akcje zdarzają się również na polskiej granicy?
Na przestrzeni ostatnich lat zajęcia bursztynu przemycanego przez granicę UE bez zgłoszenia celnego były dokonywane sporadycznie. Większe ujawnienie odnotowano 2 lata temu w Medyce podczas rutynowej kontroli samochodu Volkswagen Vento i było to 90 kilogramów bursztynu. W ostatnim czasie celnicy na przejściu granicznym w Medyce ujawnili dwa przypadki przemytu bursztynu w ilości ok. 40 kg każdy. Najczęściej jednak funkcjonariusze Służby Celnej mają do czynienia z przypadkami ujawnień papierosów i alkoholu, ale wśród ujawnionych towarów spotykamy nietypowe, takie jak zabytkowe monety czy narzędzia dentystyczne.
Ostatnio próbowano przemycić bursztyn w butli gazowej oraz w oponie... Na jakie jeszcze pomysły wpadali przemytnicy?
Ujawniony bursztyn znajdował się najczęściej w skrytkach konstrukcyjnych części bagażowej samochodów osobowych, skrzynek na podręczne narzędzia w samochodach ciężarowych oraz w lodówce będącej na wyposażeniu kabiny TIR-a. Ale były też przypadki ujawnienia nielegalnego towaru w butli gazowej, podwójnej podłodze, dachu czy ścianie pojazdu.
Na jakie metody sprawdzania przemytnicy powinni być przygotowani?
Funkcjonariusze Służby Celnej wykorzystują szereg rozwiązań ułatwiających kontrolę celną. Dysponujemy nowoczesnym i specjalistycznym sprzętem do kontroli celnej, jednak najczęściej wykorzystywaną metodą jest szeroko pojęta analiza ryzyka, której poddawani są podróżni, pojazdy i towary. Polega ona m.in. na zastosowaniu technik selekcji, czyli np. analiza dokumentów, typowanie podróżnych dużego ryzyka, rozmowa, technika obserwacji.
Wracam z Ukrainy z workiem bursztynu. Co powinnam zrobić zgodnie z procedurą?
Dla osób przewożących bursztyn w ilościach powyżej przewidzianej przepisami prawa normy należy dokonać zgłoszenia celnego, przedstawić towar do kontroli oraz uiścić należności celno-podatkowe. Przywóz bursztynu zwolniony jest od cła, natomiast podróżny uiszcza 23% VAT. Służba Celna zwalnia towary przewożone w bagażu podręcznym podróżnego do kwoty 300 euro w transporcie lądowym i 430 euro w transporcie lotniczym i morskim.
Dlaczego właściwie przemyca się bursztyn?
Trudno jednoznacznie określić przyczyny przemytu bursztynu. Prawdopodobnie powodem przemytu bursztynu jest ominięcie należności celno-podatkowych, a co za tym idzie, chęć szybkiego zysku przez osoby przewożące bursztyn przez granicę bez dokonania zgłoszenia celnego.
Co dzieje się ze skonfiskowanym na granicy bursztynem?
Przemycany towar, np. bursztyn, jest przedmiotem postępowania karnego, które kończy się orzeczeniem sądu. Z uwagi na przesłanki, jak np. rodzaj przemycanego towaru czy charakter przestępstwa, sąd może orzec przepadek towaru na rzecz skarbu państwa. Bursztyn jest przekazywany na cele edukacyjne i wystawiennicze szkołom, muzeom oraz organom administracji, może także być wystawiony na licytację i wykupiony po wylicytowanej cenie.