Wydobycie bursztynu ze złoża Wołodymyrec Wschodni

Po wstrzymaniu wywozu surowca bursztynowego z największego na świecie złoża w Jantarnym w Rosji, rośnie zainteresowanie ukraińskimi złożami sukcynitu.

Złoża

Złoża bursztynu w Ukrainie występują w północno-zachodniej części kraju w tzw. Prypeckim Zagłębiu Bursztynowym (obwody wołyński i rówieński, a także w północnej części obwodów żytomierskiego i kijowskiego). Udokumentowano istnienie 8 stref złóż bursztynu, w skład których wchodzi 44 miejsc występowania i złoża: Klesowskie, Wilne i Wołodymyrec Wschodni. Obecnie ich zasobność szacuje się na ok. 135 ton, choć specjaliści są zdania, że na tych terenach zalega ok. 950 ton. Inne prognozy mówią, że w złożach Prypeckiego Zagłębia Bursztynowego zalega około 2700 ton.

Skład chemiczny ukraińskiego bursztynu jest zbliżony do tego ze złoża w Jantarnym. Jego stałą domieszką jest siarka (co najmniej 1%).    

Przeważające odmiany barwne to: jasno-żółty, żółty, żółto-pomarańczowy i czerwony. Ukraiński bursztyn oprócz tradycyjnej gamy barw występuje jeszcze w zielonej. Na podstawie analiz stwierdzono, że odmiany zielonkawo-żółta, blado-zielona, żółto-zielona stanowią ok. 12% wydobycia. Badacze z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie ustalili, że jasne żółto-zielone odmiany bursztynu z klesowskiego złoża są unikalne (Certyfikat № 1/96 z dnia 27.08.1996 r.).

Bursztynowe zalega w złożach na głębokości od 3 do 9,5 m, a w pojedynczych przypadkach – na głębokości do 15 m. Większość znajdowanych tam brył bursztynu – 40-70% – to te o masie 5-500 g, mniejsze to 2-5g (20-30%) i poniżej 2g (10-20%).

Wydobycie

Wydobycie bursztynu na skalę przemysłową w Ukrainie rozpoczęło się w 1993 roku w następstwie utworzenia państwowego przedsiębiorstwa wydobycia i przeróbki bursztynu Bursztyn Ukrainy z siedzibą w mieście Równe. Średnie wydobycie stanowiło wówczas 2,5-3 ton rocznie i odbywało się na odcinku Puchacz klesowskiego złoża. W latach 2009-2012 nie prowadzono wydobycia na skalę przemysłową. Od połowy 2013 roku prywatna kompania  Centrum „Słoneczne Rzemiosło” rozpoczęła wydobycie bursztynu na skalę przemysłową w złożu Wołodymyrec Wschodni. Również latem 2013 roku przedsiębiorstwo Bursztyn Ukrainy wznowiło wydobycie surowca na skalę przemysłową na klesowskim złożu. Obecnie to właśnie Bursztyn Ukrainy i Centrum „Słoneczne Rzemiosło” są jedynymi przedsiębiorstwami, które posiadają specjalne pozwolenie na wydobycie bursztynu w Ukrainie.

 Wydobycie bursztynu w Ukrainie w latach 2004-2013

Rok

Wydobycie w kg

Rok

Wydobycie w kg

2004

2644

2010

0

2005

2230

2011

0

2006

2950

2012

0

2007

2125

2013

2300

2008

2442

   

2009

1088

   

 

Wywóz bursztynu z Ukrainy jest prawnie dozwolony, warunkiem koniecznym jest jednak udokumentowanie jego legalnego zakupu. Informację na temat dokumentów potrzebnych dla otrzymania zgody na wywiezienie bursztynu można otrzymać w urzędach celnych.

Wydobycie nielegalne

W ciągu ostatniego dziesięciolecia nielegalne wydobycie bursztynu przybrało masowy charakter, szczególnie z wykorzystaniem potężnych pomp motorowych. Na podstawie oceny organów ścigania nielegalne wydobycie ponad 6 razy przewyższało wydobycie przedsiębiorstwa Bursztyn Ukrainy, osiągając wartość 10-15 ton. Wydobyty nielegalnie bursztyn skupują firmy pośredniczące albo indywidualne osoby, które przemytniczymi kanałami przerzucają go poza granice Ukrainy.

Dane Rówieńskiej Administracji Państwowej wskazują, że wskutek nielegalnej działalności zniszczono ponad 300 ha ziemi. Na jej rekultywację potrzebne będą dziesięciolecia.

W obliczu złożonej wewnętrznej sytuacji w Ukrainie, a także bardzo wysokiego wzrostu cen na surowiec bursztynowy podjęto próby nowego podziału rynku nielegalnego wydobycia. Na początku maja 2014 roku grupa uzbrojonych osób, która przyjechała z kilku obwodów Ukrainy, próbowała przejąć kontrolę nad sarneńskim rejonem obwodu rówieńskiego, gdzie mieszkańcy trudnią się także nielegalnym wydobyciem. Próba przejęcia tych terenów zakończyła się strzelaniną, napastnikom spalono samochody. Także w innych rejonach zdarzają się sporadycznie bójki między różnymi grupami nielegalnych poszukiwaczy.

Próby zmian

W 2010 roku do Rady Najwyższej Ukrainy został złożony projekt ustawy O bursztynie, w którym proponowano uproszczenie procedury otrzymywania specjalnych pozwoleń na wydobycie bursztynu na działkach o charakterze nieprzemysłowym. W pierwszym czytaniu projekt został przyjęty, jednak komisje ekspertów poszczególnych ministerstw odrzuciły go ze względu na pewne niezgodności z istniejącymi normami prawnymi. Przeciwnicy ustawy argumentowali, że będzie ona sprzyjać pojawieniu się niekonkurencyjnych stosunków w sferze przekazywania złóż zainteresowanym, jak również nie będzie gwarantować racjonalnego wykorzystania złóż, a także ich ochrony. Właśnie z tych powodów projekt ustawy O bursztynie został odrzucony.

Władze ukraińskie podjęły kolejną próbę wprowadzenia znaczących zmian w dziedzinie wydobycia bursztynu. Prawnicy i parlamentarzyści pracują obecnie nad koncepcją jego legalizacji. Prace te rozpoczęły się w ostatnich tygodniach maja i jest zbyt wcześnie, by mówić o jakichkolwiek rezultatach. Dyskutowana jest także strategia rozwoju przemysłu bursztyn niczego w ramach Ogólnopaństwowego programu rozwoju mineralno-surowcowej bazy Ukrainy na lata do 2030 roku.