Imitacje bursztynu bałtyckiego

Imitacje powstają, aby zastąpić tradycyjne a zarazem deficytowe produkty wytwarzane z surowców naturalnych. Są to tańsze zamienniki. Naśladowany jest bursztyn bałtycki, ponieważ zdobył już swoje miejsce w umysłach ludzi, jest przez nich wysoko ceniony, pożądany i poszukiwany.

Bursztyn bałtycki to wyjątkowy minerał występujący na ograniczonym obszarze Europy Środkowej. Związany jest on z naszą polską tradycją już od wielu wieków. Źródła licznie dowodzą o darach wykonywanych z bursztynu lub naturalnych bryłkach przesyłanych w charakterze talizmanów lub z życzeniami dobrego zdrowia. Godną przypomnienia wydaje mi się prośba młodego szlachcica Jana Ługowskiego, przebywającego na naukach we Włoszech, przesłana w liście z dnia 10 lipca 1660 roku. Prosi on ojca "o jakiś przedmiot z bursztynu", który chciałby podarować pewnemu rzymianinowi, jako "coś pięknego z Polski". Od wieków odwiedzający nasz kraj podróżnicy i dyplomaci nabywali go tutaj i traktowali jako wyjątkową wartość, jako coś cennego i niepowtarzalnego. Bursztyn i dzisiaj stanowi wyjątkowe i cenne dobro, z którego jesteśmy dumni.
Bardzo wcześnie, gdy tylko materiał zastępczy bursztynu bałtyckiego stał się osiągalny, zaczęły się pojawiać jego imitacje, początkowo ze szkła, potem z innych żywic naturalnych, a w wieku XIX z tworzyw sztucznych. Dzisiaj przyjęto, że imitacje bursztynu bałtyckiego to surowiec, półfabrykaty lub wyroby wykonane z zastępczego, tańszego materiału, podobnego wyglądem do bursztynu, ale o innych właściwościach chemicznych i fizycznych, i że są to

1. naturalne lub modyfikowane żywice subfosylne: na przykład kopal kolumbijski, nowozelandzki kopal kauri;
2. tworzywa sztuczne: szkło, celuloid, poliestry, żywice fenolowe i inne;
3. bursztyn bałtycki prasowany z dodatkami mas plastycznych lub kopali,
4. okruchy bursztynu bałtyckiego zatopione w żywicach naturalnych i sztucznych;

Imitacje bursztynu produkowane są obecnie prawie na całym świecie. Niektóre są celowo tak preparowane z tak nowoczesnych tworzyw i nieomal perfekcyjnie, że mogą być wykorzystywane jako falsyfikaty bursztynu bałtyckiego. Rozpoznanie takiego falsyfikatu jest bardzo trudne. Rzeczoznawcy wykorzystują w tym celu swoją wiedzę zawodową, wieloletnie doświadczenia, informacje o aktualnym rynku bursztynu oraz pojawiających się na nim rodzajach imitacji.
Najprościej identyfikacja polega na porównywaniu cech charakterystycznych bursztynu i ich krytycznej ocenie. Wykorzystuje się popularną próbę zapachową (po podgrzaniu), badanie rozpuszczalnikami, badanie różnic spękań powierzchni, badanie różnic spękań wewnętrznych (tzw. "łusek"), badanie twardości, zarysowanie powierzchni, a także metodę solankową, gdzie żywice sztuczne przeważnie toną w roztworze soli.
Rzeczoznawcy, mając świadomość, że "wiele imitacji tworzonych dziś z nowoczesnych tworzyw jest tak perfekcyjnych, że różnica między bursztynem a imitacją nie może być uchwycona prostymi metodami analitycznymi" (A. Golloch), wykorzystują również tak zaawansowane techniki jak spektrometria absorpcyjna w podczerwieni IR, która pozwala bezbłędnie wskazać na bursztyn bałtycki (sukcynit) dzięki obecności w jego widmie tzw. ramienia bałtyckiego, oraz chromatografia gazowa i mikroskopia elektronowa.

Inne artykuły na ten temat:

Co wiemy o imitacjach bursztynu?
Kopal
Szkło jako imitacja bursztynu
Bursztyn klejony - polibern