Tak niewiele wiemy o tym, co się dzieje w sztuce bursztynniczej w innych krajach. Kim są artyści? Jak myślą o biżuterii? Czym jest dla nich bursztyn? Co chcą nam przekazać w swoich pracach? Wystawa Bursztyn we współczesnej biżuterii w ryskiej galerii Putti jest okazją do znalezienia odpowiedzi na te pytania.
Andris Lauders
Biżuteria wykonana przez niego na wystawę Bursztyn we współczesnej biżuterii jest konceptualną, wielowarstwową opowieścią, bazująca na symbiozie współczesnej formy i nawiązującą treściowo do genezy bursztynu. W jego pracach surowy bursztyn kontrastuje z polerowaną kością mamuta i matowionym srebrem, a ostateczna forma przywodzi na myśl łódź rybacką – to nawiązanie do miejsca występowania bursztynu. Poprzez swoje prace chce uświadomić odbiorcy, jak wiele czasu musiało upłynąć, by żywica stwardniała i stała się bursztynem.
Claudia Steiner
Dla niej biżuteria jest miniaturową rzeźbą dostarczającą informacji o właścicielu – tę zasadę zastosowała również w swoich bursztynowych pracach. Inspiracją do ich stworzenia był historyczny bursztynowy szlak przebiegający przez wiele krajów. „Każdy z nich ma swoją własną, niepowtarzalną formę określoną granicami” – zauważa autorka. I wykorzystuje te unikatowe kształty do stworzenia kolekcji z bursztynem bałtyckim w ciepłych, miodowych odcieniach. Wszystkie razem są dla niej symbolem podróży z północy na południe Europy.
Eva Tesarik Ważną inspiracją dla tej artystki są kabinety osobliwości, popularne w rozmiłowanej w ozdobach erze renesansu. Jej kolekcja biżuterii z bursztynem bałtyckim Złoto Bałtyku ma być właśnie takim przenośnym (nadającym się do noszenia) kabinetem, gdzie bursztyn jest łączony z przeróżnymi materiałami.
Eve Margus-Villems
Jej kolekcja Citrinitas Borealis jest swoistą parafrazą fenomenu zjawisk świetlnych, w których na spektrum kolorystyczne ma wpływ niezauważalna obecność Księżyca. Jej prace są tak zmienne jak światło w północnych klimatach. Światło może zmienić bursztyn we wszystko: w każdą rzecz, także w każdą ludzką formę.
Fanni Vékony
Fanni Vékony szanuje tradycyjne rzemiosło złotnicze i czerpie przyjemność z użycia prostych narzędzi i czasochłonnych technik ręcznego wykonania. Fascynuje ją odkrywanie nowych metod i materiałów, ale też przechodzenie z przeszłości do teraźniejszości. Te fascynacje znajdują odzwierciedlenie w jej pracach: w jednej z nich użyła papieru zapisanego “bursztynowymi” literami w 60 językach (10 antycznych, 6 średniowiecznych I 44 współczesne), w innej nowoczesne materiały łączy z antycznym bursztynem. „Przed wiekami ludzie różnych nacji wiele wiedzieli o bursztynie. Dziś staram się odnaleźć punkty styczności między ludźmi i stuleciami” – mówi.
Gigi Mariani
Ta biżuteria jest jak miniaturowa rzeźba, która może pełnić funkcję zarówno funkcjonalnej biżuterii, jak i obiektu sztuki stanowiącego artystyczną ozdobę wnętrza. Mariani podkreśla, że podczas procesu kreacji stara się zbudować relację z rzeźbą, daleką od powszechnego wyobrażenia biżuterii. Na wystawę Bursztyn we współczesnej biżuterii Mariani wybrał prace, które pokazują bardzo różną naturę dwóch materiałów, kontrast między zimnem metalu a ciepłem bursztynu.
Guntis Lauders
Artysta wielokrotnie deklarował, że inspiracji szuka w naturze, słuchając szmerów płynącej wody, czy przyglądając się światłu słonecznemu przenikającemu przez gałęzie drzew. Prace przygotowane na tę wystawę zostały zainspirowane Festiwalem Śpiewu i Tańca 2013, a dokładniej: śpiewem, tańcem, dekoracjami i bursztynem – rzeczami, które zdaniem Laudersa – dają poczucie szczęścia. „Wszystkie te rzeczy muszą być jednak od czasu do czasu wyjęte z skrzyni, w której są przechowywane, i odkurzone. Słowa muszą być oczyszczone z frazesów, pieśni z oficjalności, a bursztyn z wizerunku pamiątki. Nadszedł czas, by naturalny, niepolerowany, nieskomplikowany bursztyn zaczął opowiadać swoją historię – historię tańca, śpiewu i radości życia” – mówi Lauders.
Heidemarie Herb
Harmonia ruchu, formy i koloru są szczególnie ważne dla Heidemarie Herb, która stara się, by każda z jej kreacji ucieleśniała interakcję między tymi zjawiskami. Jej inspiracją są relacje między człowiekiem a światem, co wiąże się z ogólnie znanymi lecz jednocześnie ponadczasowymi zdarzeniami i procesami. Bursztyn traktuje jak sekret natury, pragnie eksponować jego piękno w naturalnej formie.
Helfried Kodré
Artystyczny język jego biżuterii jest rozpoznawalny dzięki geometrycznym formom. Kodré bawi się kubaturami i ich wzajemną interakcją. „Kwadrat i sześcian są symbolami idealnych proporcji od niepamiętnych czasów. Odzwierciedlają ideę uniwersum, trwałości, perfekcji, powtarzalności i boskości” – twierdzi.
Jānis Vilks
Biżuteria Jānis Vilks jest monumentalna, lakoniczna w formie, dążąca do odkrycia unikatowości materiału. Wszystkie te elementy znajdziemy w jej kolekcji biżuterii z bursztynem, w której została zachowana naturalna forma kamienia oraz jego faktura – ingerencja artysty polegała jedynie na dostosowaniu jej do ludzkiej anatomii. Użyty tutaj kieł mamuta ma – podobnie jak bursztyn – stanowić odwołanie do antycznego świata.
Jurgita Erminaitė-Šimkuvienė
Prace Jurgity Erminaitė-Šimkuvienė wyróżniają się swoją nieużytkowością, tym samym pokazując esencję biżuterii konceptualnej. Jej praca zatytułowana Made in China to filozoficzna medytacja na temat „szybko, tanio, efektywnie”, co jest jednym z głównych sloganów współczesnego świata – świata zalanego towarami wyprodukowanymi w Chinach. Artystka przekazała swój artystyczny komentarz w tej pracy w formie przepisu na popularny na Litwie deser tinginys (lenistwo): dwa opakowania ciasteczek (bursztyn), 100 gram masła (żywica epoksydowa), skondensowane mleko (piasek) i pięć łyżek stołowych kakao (tlenek żelaza). Czekać, aż wszystko stwardnieje.
Maria Cristina Bellucci
Marię Cristinę Bellucci fascynuje alchemia: interakcje między różnymi materiałami, ich właściwości fizyczne i chemiczne. W przypadku bursztynu jest to jego zdolność do przewodzenia elektryczności. Efektem jej kreatywnych eksperymentów jest seria naszyjników różnej długości, które mogą być obracane w palcach niczym różaniec, dzięki czemu można delektować się dotykiem srebra, bursztynu, papier-mâché, żywic epoksydowych, gumy, marmuru. Wyglądają przy tym jak obiekty ilustrujące naukowe wzory.
Māris Auniņš
Māris Auniņš zawsze różnił się od innych artystów pobożnym stosunkiem do materiału i zdolnością do akcentowania jego wyjątkowości. Jego Amber Square jest połączeniem dwóch magicznych archetypów w jedną całość. Bursztyn – jeden z najstarszych czystych materiałów geologicznych, i kwadrat – symbol harmonii i porządku, tworzą podstawę tej kolekcji biżuterii. Kompozycja składa się z czterech prostokątnych brosz o różnych rozmiarach, które mogą być łączone w dowolny sposób tworząc kwadrat. Opisując istotę swego pomysłu, Auniņš mówi: „Moja kolekcja jest lakoniczna – to czyste formy geometryczne, podkreślające unikatowość bursztynu bałtyckiego”.
Māris Šustiņš
Formy i detale są najważniejsze w biżuterii Maris Šustiņš. Wydaje się, że artysta zawsze dąży do tego, by swoim dziełem opowiedzieć jakąś historię – również tym razem tak będzie. Kolekcja Šustiņša składa się z pięciu pierścieni przedstawiających cykl rozwoju kwiatu – od pąka do owocu – symbolizując w ten sposób kształtowanie osobowości na przestrzeni życia. „Złoty kwiat w Chinach, lotos w Indiach, róża w Persji i Europie... Tym razem jako mój kwiat, odzwierciedlający to, co się we mnie dzieje, wybrałem żółtą lilię wodną. Jej korzenie sięgają głęboko do gleby, łodyga rośnie w wodzie, a złoty kwiat otwiera się nad jej lustrem, patrząc ku słońcu. Symbolizuje osobę, której ciało fizyczne jest jej ziemskim fundamentem i która rozwija się duchowo poprzez emocje (woda) i umysł (powietrze). Zatem rozwija się i doskonali” – mówi.
Nataša Grandovec
W swojej bursztynowej kolekcji Nataša Grandovec próbuje walczyć z własnymi stereotypami bazującymi na wpojonym już w dzieciństwie przekonaniu, że to „tylko moja babcia i jej przyjaciele nosili broszki i naszyjniki z bursztynu”. Całkiem świadomie postawiła na żartobliwą estetykę: w jej dotychczasowym myśleniu biżuteria z bursztynem była ograniczona do roli akcesorium towarzyszącego kobiecie od dojrzałości do końca życia. Dzięki temu jej prace emanują radością i lekkością właściwą zabawkom dziecięcym. Broszki z odrobiną niebieskiego letniego nieba lśniącego obok bursztynu i srebra, lub bursztynowe „lody” z ciemnoczerwoną „wisienką” dołączone do płaskiego kawałka srebra – wszystko to dodaje bursztynowi swoistej frywolności.
Nikolai Balabin
Nikolai Balabin uważa bursztyn za jeden z najbardziej inspirujących materiałów do tworzenia biżuterii – dla niego jest niczym okno do przeszłości. „Kiedy znajduję bryłkę bursztynu, która mnie inspiruje, wkładam ją w kieszeni i noszę przy sobie. Mogę ją wyjąć w każdej chwili i przyglądać się jej. Jej mistyczne, płynące od wewnątrz światło pobudza moją wyobraźnię i wsłuchuję się w jej historie. Dopiero potem zaczynam je urzeczywistniać, starając się zachować naturalny kształt i strukturę kamienia” – mówi autor. Wyjątkowość bursztynu podkreśla w swych pracach przy użyciu patynowanego srebra, które kontrastuje ze słonecznym blaskiem bursztynu. Wystarczy wybrać jeden z jego realistycznych miniaturowych obiektów, by poczuć ciepło bursztynu i zobaczyć jego magiczne światło. Być może nawet da się usłyszeć te historie...
Paweł Kaczyński
Jego styl charakteryzuje się zaskakującymi kombinacjami materiałów, a bursztyn w surowej formie jest jednym jego znaków rozpoznawczych – nie tylko w jego ojczystym kraju, ale na całym świecie. Kaczyński jest wyjątkowy w swojej umiejętności przekształcania srebra, stali oraz aluminium tak, aby wyglądały bardziej jak tekstylia. Jak pająk Kaczyński „oplata” bursztyn w metalowe sieci, które są niczym delikatne nici.
Sara Gackowska
W procesie projektowym najważniejszy jest dla mnie kontakt z materiałem. To właśnie ten czynnik dostarcza mi najwięcej przyjemności z pracy, jak również nasuwa nowe, niekonwencjonalne rozwiązania. Według mnie, radość z tworzenia ma duży wpływ na ostateczną formę obiektu i jego relację z odbiorcą. Odwrócona perspektywa – relacji obiektu z odbiorcą, zamiast odbiorcy z obiektem – pozwala lepiej uchwycić ten fenomenalny związek. Projektowanie obiektów z bursztynu ze względu na dość silny stereotyp zarówno w myśleniu o surowcu, jak i metodach jego obróbki, jest dużym wyzwaniem. Najbardziej motywuje mnie chęć wyjścia poza obowiązujący kanon.
Valdis Brože
Valdis Brože uważa, że bursztyn składa się z opowiadań: „Podróżując w czasie i przestrzeni, bursztyn nasiąknął wszystkim, co się wokół niego działo, a następnie stwardniał, stając się historycznym faktem”. Według niego, bursztyn sublimuje ostateczność i nie chce ujawnić więcej niż to jest widoczne. Dotykając jego powierzchni i obrabiając go, artysta próbuje obudzić bursztyn, w nadziei na uzyskanie odpowiedzi. Brože nadał swoim pracom z bursztynowej kolekcji „Atmiņu Gabali” (skrawki pamięci) indywidualne nazwy, takie jak: „duży, rozmowny”, który opowiada o morzu, świetle i ciszy; „blond, zamyślony”, który opowiada o jodłach, wietrze i śpiewie ptaków... Można odnieść wrażenie, że im bardziej palące jest to pragnienie artysty zbliżenia się do bursztynu, tym większa chęć kamienia do odkrycia przed nim swoich tajemnic.
Victoria Münzker
Uwielbiam nurkować. W głąb oceanów, w barwy natury, w podświadomość. Dzięki wyobraźni mieszkańcy nieodkrytych światów pojawiają się w naszym codziennym życiu. Także w biżuterii. Pytanie nie powinno brzmieć: „Skąd czerpię inspirację?”, tylko „Gdzie ona się kończy?”. Tam, gdzie nie ma już granic i zasad, jest ona niewyczerpana. Karmi się u wielu źródeł, czerpie z różnych kształtów i kolorów. Niezaspokojony głód wiedzy i pęd do pracy tworzą niepowtarzalne dzieła, które opowiadają indywidualne historie.