Bryła bursztynu znaleziona ostatnio na plaży w Kołobrzegu wzbudziła ogromne emocje – to zrozumiałe, ponieważ bryły o wadze ponad pół kilograma nie zdarzają się zbyt często. Jeszcze rzadziej te ważące ponad kilogram, a już prawdziwym rarytasem są te o wadze przekraczającej 3 kg. Gdzie ich szukać? Można oczywiście spróbować na plaży po sztormie. Jednak pewniejszym sposobem będzie odwiedzenie muzeum ze zbiorami bursztynu.

Polska to kraj słynący na świecie z przetwórstwa bursztynu, wspaniałych tradycji bursztynniczych i nowoczesnego designu w biżuterii, gdzie tradycja poławiania bursztynu i poszukiwania go na plażach jest nadal kultywowana. Szacuje się, że w ten sposób rocznie uzyskuje się ok. 5-6 ton surowca. Część tego urobku stanowią bryły – mniejsze trafiają zazwyczaj na warsztat jubilerski, by zachwycać potem w kunsztownych oprawach, zaś większe, jako że nie są traktowane jako surowiec, do kolekcji muzealnych i prywatnych.

Na szczęście dla miłośników bursztynu – wyjątkowego, żyjącego kamienia, w którym zostało uchwycone życie sprzed ok. 40 milionów lat – kolekcjonerzy coraz chętnej udostępniają swoje skarby w otwieranych ostatnio chętnie prywatnych muzeach, których kolekcje są systematycznie powiększane. Trudno jednak o naprawdę spektakularne okazy – bursztyn jest dość kruchy i delikatny, stąd wiele dzieł, ale także naturalnych okazów, nie przetrwało do naszych czasów.

Aby zobaczyć największą bryłę bursztynu bałtyckiego ważącą 9,75 kg, trzeba pojechać do Berlina do Muzeum Przyrodniczego. Została ona znaleziona w 1860 r. w miejscowości Rarwino koło Kamienia Pomorskiego. Na szczęście tylko trochę mniej imponujące wagą – ale z pewnością nieustępujące rekordzistce urodą – bryły można oglądać w polskich muzeach. Największego otoczaka – a więc bryłę bursztynu, która w swej trwającej kilkadziesiąt milionów lat wędrówce w sposób naturalny uległa obtoczeniu i wygładzeniu – można oglądać na ekspozycji w Muzeum Bursztynu w Gdańsku (depozyt ze zbiorów prywatnych). Waży on 3,25 kg i pochodzi ze żwirowni koło Żarnowca.

Ciekawymi zbiorami brył może pochwalić się również Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, które posiada największe w Polsce zbiory bursztynu. Na uwagę zasługują m.in. otoczak o masie 2,05 kg pochodzący z największej na świecie kopalni bursztynu Primorskaja w Jantarnym, w którego szczelinach widoczna jest niebieska ziemia, jak również ważąca 0,645 kg bryła o proweniencji sambijskiej powstała jako wypełnienie rozległej szczeliny podkorowej z widocznym poziomem pierwotnie płynnej żywicy. Formy brył są tym bardziej fascynujące, kiedy uświadomimy sobie, że powstały ok. 40 mln lat temu i zostały przeniesione przez lądolód z terenów Skandynawii. Jak również spróbujemy – na podstawie ich zachowanej formy – odgadnąć, w jakich warunkach zastygała płynna żywica.