Muzeum Przyrodnicze Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Krakowie wywodzi się z Komisji Fizjograficznej, która powstała w 1865 r. Pierwszą wystawę udostępniono zwiedzającym w 1888 roku - były to zbiory geologiczne i ornitologiczne pokazane na powierzchni 265 m2 w pomieszczeniach budynku przy ul. Sławkowskiej w Krakowie; wtedy także został opracowany pierwszy przewodnik dla zwiedzających wystawę geologiczną. Zawieruchy wojenne, przemiany polityczne i trudności finansowe przyczyniały się do zmiany wielkości powierzchni wystawienniczych i magazynowych muzeum, ale na szczęście dzięki ofiarności i poświęceniu pracowników nie doprowadziły do jego likwidacji. (O szczegółach losów muzeów przyrodniczych w Polsce można dowiedzieć się w książce Jerzego Pawłowskiego pt. "Szkic dziejów muzealnictwa przyrodniczego w Polsce".)
Od 1992 roku siedzibą Muzeum jest budynek przy ul. św. Sebastiana 9 w Krakowie. Od tego też momentu zaczęto gromadzić kolekcje bursztynów. Pierwszym darczyńcą był kierownik muzeum Wiesław Krzemiński, który przekazał swój prywatny zbiór inkluzji w bursztynie. Następnie do kolekcji przybywały okazy darowane przez prywatne osoby oraz pozyskane w drodze zakupu. W 2001 roku muzeum przejęło aktem notarialnym ogromną kolekcję bursztynów od Jacka Serafina - dzięki temu oprócz inkluzji w bursztynie zaczęto gromadzić także odmiany kolorystyczne bursztynu, jego formy naturalne, a z czasem i wyroby z bursztynu (amulety, rzeźby, cygaretki, ozdoby itp.) począwszy od paleolitu do czasów nam współczesnych.
Pierwszą wystawę bursztynu zatytułowaną "W bursztynowej pułapce" zorganizowano w 1993 roku w Muzeum Historii Naturalnej w Neuchâtel (Szwajcaria); współautorami scenariusza byli Wiesław Krzemiński i jego żona Ewa Krzemińska. Prezentowano wówczas proces powstawania bursztynu, jego formy naturalne, odmiany barwne, a przede wszystkim przedstawiono jego znaczenie dla nauki, pokazując tajemnice życia skrywane w pięknych bryłkach skamieniałej żywicy. Wystawa odniosła ogromny sukces i prosto ze Szwajcarii wyjechała do Francji, gdzie była prezentowana w obserwatorium astronomicznym Uniwersytetu w Strasbourgu. Z okazji tych wystaw wydano książkę, która najpierw ukazała się w języku francuskim pt. "Les phantomes de l'ambre", a potem została przetłumaczona na język polski. Wersję polską zatytułowano "W bursztynowej pułapce", jej współautorami są Ewa i Wiesław Krzemińscy. W Polsce po raz pierwszy wystawa została pokazana w Kinie "Kijów" w Krakowie z okazji premiery filmu Spielberga "Park jurajski", następnie prezentowana była: w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie (Warszawa), Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli, Muzeum Okręgowy w Międzychodzie, Międzynarodowym Domu Kultury w Międzyzdrojach, Domu Kultury w Kołobrzegu i Arboretum w Bolestraszycach. W 2001 roku wystawa bursztynów towarzyszyła Międzynarodowemu Kongresowi Owadów Kopalnych, który odbył się w siedzibie muzeum w Krakowie przy ul. św. Sebastiana 9, a jego głównymi organizatorami byli obecni prof. dr hab. Wiesław Krzemiński i doc. dr hab. Ewa Krzemińska przy współudziale pracowników Muzeum Przyrodniczego.
Zainteresowanie bursztynem wzrasta z roku na rok - interesują się nim niemalże wszyscy. Geolodzy i geochemicy badają jego skład chemiczny i warunki powstania, archeolodzy i historycy badają ozdoby i dzieła sztuki wytwarzane z bursztynu od tysiącleci, dla zwykłych ludzi stanowi on pamiątkę z wakacji czy też wyszukaną ozdobę, a dla paleontologów jest kopalnią wiedzy o wymarłej florze i faunie. Inkluzje zachowane w bursztynie bałtyckim umożliwiają poznanie środowiska przyrodniczego eocenu, a porównując gatunki zachowane w bursztynie z żyjącymi nam współcześnie, dowiadujemy się, w jakim tempie przebiegała ewolucja niektórych grup zwierząt i roślin. Dlatego też powstał nowy scenariusz wystawy (autorstwa Wiesława Krzemińskiego i Krystyny Nykiel), której celem jest pokazanie piękna naturalnego skarbu, jakim jest bursztyn bałtycki, wyjaśnienie jego wpływu na rozwój kultury, sztuki, jubilerstwa, nauki i medycyny w Europie i na świecie oraz przedstawienie go jako produktu promującego Polskę. Obecnie trwają ostatnie przygotowania niezbędne do realizacji wystawy, grupy specjalistów z różnych dziedzin nauki - archeolodzy, historycy sztuki, biolodzy, dendrolodzy, metalurdzy - opracowują i w miarę możliwości datują eksponaty pozyskane na wystawę. Wystawa udostępniona będzie publiczności jesienią 2007 roku. Wtedy też planowane jest wydanie katalogu kolekcji bursztynów znajdującej się w muzeum.
Muzeum Przyrodnicze PAN w Krakowie
ul. św. Sebastiana 9, 31-049 Kraków
tel/faks +48 12 422 89 37
www.isez.pan.krakow.pl
