Przewodnim motywem wystawy przygotowanej przez Galerię Sztuki w Legnicy jest bursztyn – oprócz srebra najbardziej charakterystyczny i powszechnie kojarzony z naszym krajem surowiec biżuteryjny. Srebro jest obecne w jubilerstwie już od bardzo dawna, a w Polsce szczególnie popularne stało się pod koniec lat 60. XX w. po odkryciu bogatych złóż w okolicach Legnicy. Również „złoto Północy” cieszy się coraz większą popularnością zarówno wśród odbiorców – nabywców sztuki złotniczej z całej Europy oraz zagranicznych artystów, którzy coraz chętniej wykorzystują bursztyn w swoich realizacjach. Ekspozycja ma przybliżyć zarówno jednym, jak i drugim prace znakomitych polskich artystów złotników. Na wystawę składa się ponad 120 eksponatów znanych polskich projektantów specjalizujących się w pracy z bursztynem, prezentujących w szerokim ujęciu aktualne trendy i nurty. Wystawa ma pokazać europejskiej publiczności i wielbicielom sztuki złotniczej, że bursztyn nie tylko jest doskonałym dodatkiem do tradycyjnej, złotej i srebrnej biżuterii, ale jest również wykorzystywany przez polskich twórców jako materiał aktualnej i nowoczesnej, świeżej i inspirującej, a czasami nawet prowokacyjnej wypowiedzi artystycznej.
"Czas srebra i bursztynu" z pewnością zaspokoi wymagające gusta zarówno wielbicieli tradycyjnej biżuterii, wykonanej ze szlachetnych materiałów: srebra, złota, bursztynu, kamieni szlachetnych, której podstawowym zadaniem jest ozdabianie ciała, jak i gusta osób poszukujących nowego, awangardowego wymiaru biżuterii.
Zaproszone do wystawy osoby reprezentują różne generacje, różne doświadczenia zawodowe oraz ścieżki edukacyjne i wreszcie odmienny statement swych realizacji – od strategii typowo designerskich o charakterze użytkowych, komercyjnych kolekcji, poprzez projekty unikatowe, eksperymentalne, często programowo afunkcjonalne, aż po obiekty odnoszące się do wizerunku bursztynowej biżuterii w sposób krytyczny, subwersywny i kontrkulturowy. [S. Fijałkowski]
Towarzyszący wystawie katalog zawiera reprodukcje prac każdego z ponad 40 biorących udział w wystawie artystów oraz trzyjęzyczne teksty autorstwa specjalistów od współczesnej polskiej sztuki złotniczej (m.in. prof. A. Szadkowskiego – prorektora łódzkiej ASP, dr hab. Sławomira Fijałkowskiego, prowadzącego pracownię biżuterii na gdańskiej ASP, Zbigniewa Kraski – dyrektora legnickiej Galerii Sztuki) oraz znawców bursztynu (m.in. dr. Elżbiety Sontag – pracownika naukowego Uniwersytetu Gdańskiego). Katalog towarzyszy wystawie we wszystkich miejscach jej prezentacji oraz pełni funkcje samodzielnego wydawnictwa promującego współczesną sztukę złotniczą. Powstanie katalogu wsparł finansowo Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz.
Premierowa prezentacja wystawy miała miejsce na przełomie listopada i grudnia 2008 w Wuppertalu, następnie w styczniu 2009 eksponowana była w Galerii Sztuki w Legnicy, gdzie otwierała nowy rok wystawienniczy. Prezentacja w Muzeum Bursztynu to trzecia odsłona wystawy, która prezentowana będzie jeszcze m.in. w Wiedniu, Bratysławie, Schwäbisch-Gmünd i Bordeaux. Patronat nad wystawą sprawują: Marszałek Województwa Dolnośląskiego, Prezydent Miasta Legnicy oraz Prezydent Miasta Gdańska. Patronem medialnym przedsięwzięcia jest Bursztynowy Portal amber.com.pl. oraz portal trojmiasto.pl
Więcej o wystawie:
"Czas srebra i bursztynu" prezentuje bursztyn potraktowany na najrozmaitsze sposoby, zarówno w sensie technik, jak form i treści, od podejścia tradycyjnego po nowatorskie eksperymenty, od tradycyjnych ozdób po zaawansowane wypowiedzi.
Najbardziej czytelną cechą jest wykorzystanie naturalnych form i kolorów bursztynu, poprzez użycie bryłek w postaci całkowicie surowej, lub delikatnie oszlifowanych dla pokazania ukrytego pod tak zwaną korą, wnętrza wraz z jego barwą i blaskiem. To już tradycja w ‘polskim bursztynie’, zapoczątkowana przez artystów w latach 70. minionego wieku a reprezentowana na tej wystawie w czystej formie szczególnie godnie przez prace Marii Lewickej-Wali, która traktuje bursztyn w sposób niemal kultowy, łącząc go najchętniej z naturalnymi materiałami, lnem, bawełną, skórą, drewnem, czasami specjalnie opracowanym srebrem. Prace Elżbiety i Tomasza Szupienko, ukazujące bursztyn jakby dopiero co znaleziony na plaży obok wyszarzałych w wodzie morskiej drewienek i sznurów z rybackich sieci, są tworzone pod wyraźnym wpływem tej tradycji.
Bursztyn w naturalnej formie znajdziemy też zarówno w pracach o charakterze designu jak u Marcina Zaremskiego, Agnieszki Łukasiak, Maryli Dubiel, czy rodzinnego duetu - Eugeniusza Gowkielewicza i Marty Bogusz, jak w matematycznie precyzyjnych pojedynczych, ale tworzących wyraźną regułę, a więc także z pogranicza designu pierścionkach Jarosława Westermarka i parkietach Doroty Kos. Również z pieczołowitością dla naturalnych form, ale wykorzystanych dla wyrażenia określonych treści literackich podchodzi do bursztynu Andrzej Adamski. Treści zaczynają być coraz silniejsze w ożywionych niepokojąco wizerunkiem ludzkiego oka przejrzystych plastrach bursztynu w wydaniu Andrzeja Bossa, oraz w dokonanej przez Arka Wolskiego antropomorfizacji bursztynowej kropli, osiągniętej przez delikatną ingerencję w naturalną formę, w końcu całkowicie dominują w pracach takich jak opowiadania Adriany Lisowskiej, inspirowane popularnymi bajkami, ‘Falstaff’ Andrzeja Pacaka, czy ‘Piekło – Niebo’ i bransoleta - grafika Anety Lis-Marcinkiewicz. Podobnie działają także subtelne w rysunku, aluzyjne prace Jana Materka.
Bardzo interesujące są także w dużej mierze ‘rysunkowe’, lekkie formy Marcina Tyminskiego oraz otwarte kompozycje Małgorzaty Kalińskiej, które wyraźnie należą do świata jej malarstwa i grafiki. Nietradycyjne zestawienia materiałów oraz ekstrawagancję form proponują między innymi Paulina Binek, Ewa Effenberg, czy Kacper Schiffers. Stosowane chętnie we współczesnej biżuterii użycie ‘found objects’, reprezentuje na tej wystawie solo, dowcipnie przekorny wobec bursztynu, pierścionek Anity Matysek.
Szczególną kategorią, bardzo istotną, bo najbliższą dyskursowi współczesnej sztuki są prace ‘o bursztynie teraz’, do których zaliczają się przede wszystkim delikatne i dowcipne naszyjniczki Jana Wiszniewskiego oraz pozlepiane żywicą i podbarwione bursztyny Anety Lis-Marcinkiewicz. Zaliczająca się również do ostatniej z wyodrębnionych grup, ale szczególnie wyróżniająca się i ważna na tle całości jest wypowiedź Sławka Fijałkowkiego. Jego paranaszyjnik, co prawda założyć na szyję się nie da, ale za to dostarcza niezwykle przenikliwej i ostrej refleksji, skłaniając do odrzucenia starych stereotypów oraz nowego spojrzenia na prezentowane na wystawie prace i na bursztyn w ogóle. [G. Jabłoński]
Wystawa będzie czynna od 12.03. do 15.04.2009 r. w Muzeum Bursztynu Oddziale Muzeum Historycznego Miasta Gdańska na Targu Węglowym 26.
Materiał Muzeum Bursztynu. Zdjęcia (od góry): Andrzej Boss, Jacek Byczewski, Paweł Kaczyński. Fot. Galeria Sztuki w Legnicy